Văn bút Hoàng Giang

( Bài viết được chuyển fonts từ nguyên bản bởi HT- Tổng quản trang "Trang Thơ" ,nhờ vậy mới có thể đăng lên ở đây.  Tác giả và ACE K3 cám ơn HT )

Hà nội, mùa thu 2011

Tản Mạn 2011

Tôi thì không hay viết vì rằng là tôi biết thì hơi quá nhiều mà hiểu thì chẳng bao nhiêu. Tôi vẫn còn nhớ một lần lên lớp, thầy Chi Phan (lúc ấy chúng tôi đang học lớp 8) dạy rằng: "Khi viết văn, các em "tha" cho thầy mấy từ "rằng – thì - là - mà" để nói rõ được ý." Có lẽ từ lúc ấy, tôi mới nhập được vào hồn thơ (bây giờ người ta vẫn gọi thế!). Chả thế mà tôi vẫn cứ viết rằng:

Thế là em…Thế là tôi

Thế là còn được "no xôi chán chè"

Thế là Đông cũng sang Hè

Tiếng Quyên gọi Lựu đỏ hoe góc vườn

Thế là qua cuộc đoạn trường

Rằng dâu còn lá còn vương tơ lòng

Biết còn có lúc còn không

Đắng cay thì "vưỡn" còn trông ngọt bùi

Thế là…em, thế là…Tôi

Tôi xin nói thêm về cụm từ "no xôi chán chè" dùng ở đây là được hiểu theo ý câu ca dao:

Nếu mà không sống thì thôi

Sống thì có lúc no xôi chán chè

Câu chuyện có vẻ quá riêng tư, đọc thấy buồn, thấy chán. Tôi cũng thấy vậy, cho nên rằng thì là mà tôi không hay viết vì thế.

Chuyện kể rằng khi chúng tôi 20, tôi đọc được câu thơ của thằng bạn:

…Có những đêm trăng sáng

Và những chiều nắng vàng

Tiếng chim ca ríu rít

Hay màn sương mênh mang

Bỗng dậy lòng xao xuyến
Ôi đẹp thay cuộc đời!
Và nhớ sao đôi mắt
Em ta nơi xa vời…

Thơ thằng này nhiều "và" quá! Nhưng cái quá không ở chữ "và" mà là hồn ở tuổi 20 của nó đẹp quá! Tôi thì vẫn hay mê cái đẹp, từ ngày ấy tôi đã yêu thơ nó rồi. Đây là giọng thơ trữ tình lãng mạn cách mạng của nhà thơ Hen rích Hai nơ được nhập vào hồn tuổi trẻ chúng tôi từ ngày ấy. Chả thế mà sau đó tôi nổi hứng "nhạc sĩ" viết luôn một ca khúc lấy tựa đề "Quãng 8 của tình ca" với hợp âm chủ ở cung mi thứ. Vì tính tôi không hay viết, bản thảo ngày ấy đã phôi phai theo thời gian mất rồi, chắc là chỉ còn dư âm trong lòng những người bạn được nghe tôi xướng âm cách đây khoảng 40 năm trước mà thôi. Qua rồi, qua lâu lắm rồi một thời trai trẻ. Không biết có phải như thằng bạn nhà thơ của tôi đã viết hay không:

…Thế đấy! Cuộc đời khắc nghiệt
Biết bao điều phải trả giá thời gian…

Không biết những năm tháng chiến tranh buộc chúng tôi vào cuộc có làm phai tàn chất lãng mạn, hồn trữ tình lai láng trong những tài hoa tuyệt vời của các bạn tôi hay không. Tôi chỉ đau đáu một điều rằng là chúng tôi mất mát quá nhiều, cả trong chiến tranh giữ nước và trong cuộc chiến quyền lực thời giáp ranh giữa 2 thiên niên kỷ ta vinh hạnh trải qua. Chỉ trong vòng chục năm, tôi mất hai thằng bạn nhà thơ mà tôi yêu quí nhất. Tôi cứ băn khoăn tự hỏi như cụ Tam nguyên Yên đổ khi khóc cụ Dương Khuê:

…Rượu ngon không có bạn hiền
Không mua, không phải không tiền không mua
Câu thơ những đắn đo muốn viết
Viết đưa ai, ai biết mà đưa…

Bọn tôi không viết kiểu thơ phong trào mà chắt lọc từ hồn của bạn bè, anh linh của các bậc tiền nhân và được rọi sáng bằng vầng hào quang của thế hệ. Đớn đau có, vinh quang có và đắng cay cũng đầy ắp dẫu nước mắt đã khô cạn từ lâu lắm rồi. Vậy mà khi mất chúng nó, tôi mất phương hướng, trượt dài theo phong cách cũ của cụ Lý Bạch: ôm vò rượu ngắm trăng đáy nước làm thơ. Hạnh phúc biết bao khi còn bạn thơ tri âm, tri kỷ.

Hồi ấy, khoảng cuối năm 2000, được lời mời, bạn bè chúng tôi chia làm mấy cánh đến Huế dự đám cưới con gái lớn của C.N. Ngoài Hà nội vào có cánh của Phi Hùng, Thanh Sơn, Chiến Thắng… đi xe riêng vào; Hoàng Sơn đi tàu hỏa vì cái bệnh già "toa lét" liên miên còn tôi đi xe đò đêm vào cho kịp hôm sau đám cưới. Trong Đà nẵng thì vợ chồng Thanh Hải tha lôi nhau ra, trong Quảng ngãi thì bố con Quốc Tấn cũng dắt díu nhau ra Huế… Phải nói là hiếm có đám cưới nhà bạn bè nào vinh hạnh được đón nhiều khách vượt vạn lý dến dự đến như vậy. Cũng phải thôi, bạn bè đều thông cảm với C.N một mình lăn lộn với khổ nhọc sinh kế nơi xứ quê sơn không cùng mà thủy cũng không tận ấy qua bao tháng năm thăng trầm, bây giờ mới có được ngày vui khởi nguồn cho mai sau. Mấy thằng bạn già không mừng cho nhau (may mà còn sống sót!) thì còn làm gì nữa. Thế là cả bọn hăm hở lên đường theo đúng tư chất lính Trỗi. Năm giờ sáng tôi vào đến Huế, sau mươi phút xe ôm tìm đến nhà C.N gần đền Nam giao (thành phố Huế bé mà!), cả nhà còn chưa ngủ dậy. Tay bắt mặt mừng tíu tít vừa tàn đôi tuần trà, đang định rủ nhau đi ăn sáng thì Hoàng Sơn vừa kịp đến nhập cuộc rượu vui luôn. Vợ con C.N khéo tay hay làm mời món mì Quảng nhà làm ngon không chê vào đâu được. Tôi lại đang xúc động dở chứng làm thơ nên chỉ nhắm được chừng ba đũa để chiêu đôi xị đế và sắp xếp lại các tứ thơ cứ chực tràn ra. Cũng may là bữa sáng vừa xong, mọi người dùng trà còn tôi giữ be rượu đế, vẫy tay gọi bé Châu (cô dâu đấy!): "Con vô nhà lấy giấy bút rồi ra đây chú đọc con chép bài thơ chú tặng bố con làm quà cưới cho con nhé!" Con bé ngoan ngoãn chạy đi ngay. Tôi quay sang C.N và Hoàng Sơn nói: "Tao chẳng có quà gì, thôi thì tặng mày bài thơ vừa ứng tác làm quà cưới cháu vậy." Chắc tôi là thằng ẩu vào hạng nhất nhì thiên hạ mới oái oăm như thế! Vừa lúc bé Châu mang giấy bút ra, tôi làm bộ xắn tay trải giấy cầm bút huơ huơ như bộ tịch các cụ đồ nho vẫn làm khi tặng thơ rồi nói với bé Châu: "Chữ chú như gà bới không ai đọc được đâu, con làm “thầy ký“ nhé!" Và bài thơ như thế này:

Quà tặng bạn

Ta vào chơi xứ Huế

Mừng bạn cũ gả con

Lấy Ngự bình làm thế

Viết tặng câu vuông tròn.

Thời tuổi trẻ lòng son

Xả thân đi giữ nước

Vẫn cháy lòng ao ước

Về một ngày hôm nay.

Chén rượu mừng thoáng say

Bạn bè vui gặp mặt

Mắt rưng rưng trong mắt

Lời ngổn ngang trong lời …

Long đong suốt một đời

Bao hy sinh, vất vả

Vẫn trần thân, đội đá …

Để một ngày mừng vui.

Gương mặt bạn rạng ngời

Rớm dài đôi dòng lệ

Như sông Hương xứ Huế

Đưa nguồn về biển Đông.

(Tặng Cảnh Nghĩa – Mùa Đông 2000.)

Thể loại thơ ứng tác này không có được bề thế hoành tráng kiểu trường ca như Phù sa mặn của thi sĩ Xuân Lăng hoặc Tiễn bạncủa thi sĩ Tuấn Linh; độ sâu sắc không trác việt ý tại ngôn ngoại của Đường thi; ý của tứ mở thì đủ cả chiều sâu cùng bề rộng còn ý của tứ kết lại hẹp, các tứ thực và luận chưa điều hòa cân xứng… Tuy vậy, tôi còn kịp giải thích cho mọi người ý nghĩa của đại từ nhân xưng ở câu mở đầu, tại sao lại lấy Ngự bình làm thế, ý nghĩa của cụm từ vuông – tròn được dùng ở đây, ngoài ra còn phải đủ cả sông Hương – núi Ngự…mới thực là Huế chứ! Cũng biết thơ ứng tác quả là chưa đủ tầm với sự kiện nhưng biết làm sao được, chắc vợ chồng C.N cũng đánh cho hai chữ đại xá mà vui. Vừa khi đến giờ sắp xếp, trang trí nhà cửa cho đám cưới. Bọn tôi vụng về chẳng giúp được gì đành rủ nhau đi thăm thành phố Huế và chờ đến 5 giờ chiều dự đám tuyên hôn bên phía Đại nội gần chợ Đông ba. Đám tuyên hôn thật là long trọng, hoành tráng…mà đáng vinh hạnh nhất lại là có các gương mặt anh hào quân Trỗi ta (hay chắc đấy chỉ là cảm nhận của riêng cá nhân tôi?). Dẫu sao thì mọi việc cũng đã rất tốt đẹp, trên cả tuyệt vời. Năm bảy năm sau, một lần gặp lại C.N, tôi trong bộ dạng rầu rầu hỏi nó:  "Hôm ấy mày bề bộn công việc liệu mày có còn nhớ bài thơ tao tặng mày hôm cưới con bé Châu không?" Nó trả lời tỉnh queo: "Tao quên mất rồi mà bản chép tay cũng không biết mất đi đâu nữa!" Nghe xong câu ấy, bộ dạng tôi đã rầu rầu thì lại càng méo mó đến khó coi hơn (có thể nó không để ý vì bình thường bộ dạng tôi cũng đã khó coi rồi!). Đành tự nhủ lòng: Vậy là không xuôi chèo mát mái rồi đây! Vừa rồi nó có ra Hà nội họp khóa, tôi cũng hỏi lại câu hỏi đó, nó bảo có nhớ và còn cả bản chép tay…tôi ngạc nhiên vì nó có nhớ được chữ nào của bài thơ đâu, song lại tự an ủi: thôi thì cái sự nhớ nó cũng ngẫu hứng như cái mớ dây thần kinh không khi nào ổn định của con người ta vậy mà, chi bằng cứ chép ra giấy trắng mực đen để xóa đi cái tính hoài nghi nhỏ nhen của mình lại chẳng tốt lắm ru! Âu thế cũng là có dịp để trả nốt chút nợ tình mà lâu nay còn canh cánh bên lòng. Và thế là Gươm vàng võ phục trang bị đến tận răng, tôi cắm phím mở máy viết những dòng này chỉ cốt tìm vui trong chừng nửa trống canh cho tiêu sầu nhớ bạn. Không biết ở những nơi xa vắng có ai đồng cảm được với cái chứng dở hơi ủy mị nhà thơ nửa mùa của tôi không! Giá mà có thì tôi cũng được an ủi cái phần hồn nghèo nàn này đôi chút rồi!

Thật là hạnh phúc khi còn có được những người bạn thơ tri túc, tri âm, tri kỷ...trong cuộc trăm năm ngắn ngủi này. Có lần nói chuyện qua điện thoại với Tuấn Linh về blog Trang Thơ trên mạng, tôi thật sự xúc động về ý nghĩa và qui mô của nó. Đâu phải đã phai phôi mòn mỏi hết những hồn thơ thấm đẫm tình người, ý tứ sâu sắc và đầy tài hoa trong hàng ngũ anh em mình ở thời kinh tế thị trường này. Nhưng quả thật là: hạnh phúc phải phấn đấu nhiều song chẳng bao giờ với tới được như câu thơ của thi sĩ Trung Việt, bạn tôi, mà tôi ghi lại đây để thay cho lời kết:

… Hạnh phúc như mùa xuân chín ngọt trên cành

Còn khổ đau như biển xanh muôn đời sóng vỗ

Có qua những phút giây mhư con thuyền

giữa mênh mông bão tố

Mới hiểu sâu xa hương vị ngọt ngào của Mùa xuân.

Hoàng Giang kính bút !